Όλες οι φοβίες μπορούν να συμβούν ως μετατραυματικές, αγοραφοβίες, ως ειδικές ή ως κοινωνικές. Οι μετατραυματικές έχουν μια ειδικότερη σύσταση που ξεφεύγει από την κλασσική φοβία. Όμως το κοινό τους χαρακτηριστικό είναι ότι όλες έχουν σαν βάση τους το φόβο του αφανισμού. Γενικά είναι ο φόβος του θανάτου που κρύβεται πίσω από τις αντιδράσεις αλλά στην κλινική ψυχολογία, στην ψυχιατρική και στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία καθώς και στις ψυχοδυναμικές θεωρίες των ομάδων, κάνουμε διαχωρισμούς για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα το κάθε φαινόμενο. Ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο φόβος για το τέλος του κύκλου της ζωής ενός οργανισμού είναι αυτός που κρύβεται επιμελώς κάτω από τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Η επιβίωση και η αίσθηση της αντιμετώπισης ενός ενδεχόμενου τέλους μέσω της συντήρησης και της επανάληψης, δίνει τον τόνο στην καθημερινότητα των ανθρώπων οι οποίοι με την σειρά τους καταφέρνουν να πείσουν τον εαυτό τους ότι πρόκειται για ένα τόσο μακρυνό ενδεχόμενο, για μία σχεδόν μυθολογική διάσταση, για ένα πεπρωμένο που μπορείς να το δεις μόνο στα παραμύθια και στις πνευματικές εξάρσεις της νόησης. Και με αυτό τον τρόπο καλλιεργείται μέσα μας η εικόνα του αείποτε συνεχιζόμενου βασιλείου της ζωής.
Κοινωνική Φοβία
Συμπτώματα Κοινωνικής Φοβίας
- Έκδηλος και επίμονος φόβος μίας ή περισσότερων καταστάσεων στις οποίες το άτομο εκτίθεται στα βλέμματα άγνωστων ανθρώπων ή δέχεται πιθανόν τις εξεταστικές ματιές άλλων. Το άτομο φοβάται ότι θα ενεργήσει κατά τρόπο που θα ταπεινωθεί ή θα βρεθεί σε αμηχανία.
- Η έκθεση στη φοβική κοινωνική κατάσταση προκαλεί σχεδόν πάντα άγχος το οποίο μπορεί να πάρει τη μορφή μιας καταστασιακά συνδεόμενης ή καταστασιακά εκλυόμενης κρίσης πανικού.
- Το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος είναι υπερβολικός ή παράλογος
- Οι φοβικές καταστάσεις αποφεύγονται ή υπομένονται με έντονο άγχος ή δυσφορία
- Η αποφυγή, η αγχώδης προσμονή ή η δυσφορία που συνδέεται με τη φοβική κατάσταση, παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου, την επαγγελματική λειτουργικότητα ή τις κοινωνικές δραστηριότητες και σχέσεις ή υπάρχει σαφής ενόχληση για την ύπαρξη φοβίας.
Η Κοινωνία Ως Μαμά
Κανείς δεν πιστεύει δηλαδή ουσιαστικά ότι θα πεθάνει αλλά αυτό το καταπιέζουμε για να μπορέσουμε να ζήσουμε. Η αίσθηση της ζωής όμως προέρχεται πρώτον από την ίδια την δυνατότητα του οργανισμού να μας καλεί σε εγρήγορση όταν συμβαίνει κάτι απειλητικό όσον αφορά στην ομοιόσταση του οργανισμού και δεύτερον από την ευκαιρία την οποία αν είναι τυχερός έχει κανείς να ζήσει με ένα ζεστό βοηθητικό εγώ στον πρώτο χρόνο ζωής. Την μητρική φιγούρα. Τότε, σε εκείνο τον καιρό, η κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε, το σπίτι μέσα στο οποίο βρισκόμαστε, με τα καλά και τα κακά του, με τους χειμώνες και τα καλοκαίρια του, με τις ανοίξεις και τα φθινόπωρά του, με τις χαρές και τις λύπες του, είναι το περιβάλλον που δημιουργεί η φιγούρα η οποία μας φροντίζει. Τότε, ολόκληρη η κοινωνία, είναι, η μαμά. Αυτήν γνωρίζουμε, με αυτήν μεγαλώνουμε, αυτήν πιστεύουμε, αυτήν αγαπάμε, με αυτήν ζούμε, με αυτήν θυμώνουμε, με αυτήν μελαγχολούμε, αυτήν θα ψάξουμε όταν την αποχωριστούμε, αυτήν θα έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας όταν θα ψάχνουμε για να βρούμε ένα συντροφικό αντικείμενο. Η κοινωνία είναι η μαμά και έχει μεγάλη σημασία αν την βιώνουμε ως δοτική, ως στερητική, ως αμφιθυμική, ως εξαρτητική, ως πνιγηρή, ως ακατανόητη, ως μαγική, ως παντοδύναμη, ή όπως αλλιώς την έχει αντιληφθεί κανείς.
Η Σχέση Μας Με Τον Άλλο
Όλες οι σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους έχουν σαν βάση τους την πρώτη εκείνη σχέση με την μητρική φιγούρα. Μετά μπαίνουν και άλλα πρόσωπα στο παιχνίδι και παίρνουμε και από αυτούς διάφορα χαρακτηριστικά. Αλλά οι βασικές εσωτερικές αισθήσεις της εμπιστοσύνης, του σταθερού πλαισίου, της ασφάλειας, της άνεσης, της εσωστρέφειας και εξωστρέφειας, έχουν τις ρίζες τους σε εκείνη την εποχή. Έτσι καθορίζονται οι σχέσεις μας με τους άλλους και εκεί βλέπουμε τον εαυτό μας στην αρχή με έναν τρόπο που μας φαίνεται τόσο περίεργος επειδή οι άλλοι δεν είναι ίδιοι με εμάς. Αν είμαστε διαφορετικοί ή πολύ διαφορετικοί, αυτό μας προκαλεί απορία και είναι η πρώτη ένδειξη ότι μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας και με διαφορετικό μάτι. Αυτό πλουτίζει τη ζωή μας. Διευρύνει τους ορίζοντές μας. Ανοίγει την σκέψη μας και μας κινητοποιεί για δράση με ένα περισσότερο δημιουργικό δυναμικό. Εκεί μέσα είναι δυνατόν να βρει κανείς νόημα. Η αυθόρμητη συμμετοχή για παράδειγμα είναι ένα σημάδι που μας δείχνει ότι ο εαυτός είναι ολοκληρωμένος και δεν φοβάται να αφεθεί στον άλλο. Στην άλλη πλευρά του φόβου βρίσκεται η αυθόρμητη συμμετοχή. Αυτή τη λέξη θα έβαζα ως αντίθετη του φόβου και της ανασφάλειας.
Ο φόβος δείχνει ότι κάτι σε εμποδίζει να αφεθείς. Το να μεγαλώνεις ένα μωρό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Είναι η δυσκολότερη υπόθεση σε αυτή τη ζωή. Και έχει μεγάλη σημασία να υπάρχει υποστήριξη από το εξωτερικό περιβάλλον. Κάποιος που να έχει την ικανότητα να παίξει τον ρόλο της μητέρας στην μητέρα η οποία μεγαλώνει το μωρό. Εκεί μπορούν να γίνουν πολλά. Ο εαυτός ενός νεογέννητου στηρίζεται σε αυτή τη βοήθεια που του παρέχεται για να μεγαλώσει. Αν η βοήθεια εξυπηρετεί το να μπορεί η μητέρα να προσφέρει τον εαυτό της ως βοηθητικό στο νεογέννητο, τότε το μικρό πλάσμα θα βρεί την χαρά του να μπορεί να μην έχει έναν ολοκληρωμένο εαυτό και να μπορεί να αντέχει την τρέλα του. Αυτή η αντοχή θα δώσει φυσιολογικότητα. Από αυτή την αντοχή θα αναδυθεί ο εαυτός. Αλλά χρειάζεται το μητρικό περιβάλλον να μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες του μωρού. Αυτή είναι η βασική ιδιότητα που χρειάζεται. Το μωρό οδηγεί κι εμείς ακολουθούμε. Δεν οδηγούμε εμείς. Οι ώρες ύπνου, φαγητού και παιχνιδιού είναι καλό να καθορίζονται από το μικρό ανθρωπάκι. Όποτε δηλαδή εκείνο είναι έτοιμο να κάνει αυτό που του έρχεται να κάνει. Αυτό είναι σημαντικό να συμβαίνει στο πρώτο έτος ζωής. είμαστε πολύ κοντά αν μεγαλώνουμε ένα μωρό και δίνουμε τον εαυτό μας όπως το μωρό τον χρειάζεται και όχι όπως εμείς θέλουμε. Αυτό θα δημιουργήσει έναν υγιή ενήλικα: με θετική αυτοεκτίμηση και ικανότητα ευχαρίστησης στη ζωή.
Το Πρόβλημα Είναι Στην Σχέση
Όλα αυτά έχουν σημασία γιατί αποτελούν την βάση των σχέσεων. Αν εκεί έχουμε, είτε λόγω τραύματος, είτε λόγω συνθηκών ένα πολύ μεγάλο φόβο για τις σχέσεις (που ξεκινούν από την πρώτη σημαντική σχέση με τη φιγούρα φροντίδας) τότε είναι πολύ εύκολο να σχηματιστεί και μια φοβική αντίδραση. Το να αποφεύγει κανείς να κάνει σχέσεις είναι αβάσταχτο όσο κι αν πιστεύει ότι μπορεί να είναι μόνος του συνεχώς και ότι θα τα καταφέρει. Ναι μπορεί να τα καταφέρει αλλά θα είναι συνέχεια σε μία εσωτερική παγωμάρα αφού δεν θα αφήνει τις επενδύσεις του να ακουμπήσουν κανέναν. Το να συσχετιστεί ο φοβικός με έναν θεραπευτή είναι πιο ασφαλές διότι η διάρκεια της θεραπευτικής ώρας και η συχνότητα των συνεδριών θεραπείας καθορίζεται με τέτοιο τρόπο που είναι υποφερτός στην προσωπικότητά του αλλά και στην ικανότητα να διατηρεί δεσμούς κάποιου βαθμού και κάποιου βάθους με τους άλλους ανθρώπους.
*Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα
Δείτε επίσης: Κατάθλιψη Συμπτώματα Και Θεραπεία
Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση, αφοσίωση και απευθύνεται μόνο σε όσους βλέπουν σοβαρά οτι χρειάζεται να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν σκέφτεστε να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, καλέστε με στο 211 71 51 801 για να κλείσετε ένα ραντεβού και να δούμε μαζί πώς μπορώ να σας βοηθήσω.
Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
University of Indianapolis University of Middlesex
Καρνεάδου 37, Κολωνάκι (δίπλα στον Ευαγγελισμό)
Δέχομαι Κατόπιν Ραντεβού
Τηλ: 211 7151 801
www.psychotherapy.net.gr
www.mixalispaterakis.gr
