Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή

Πάρα πολλά έχουν γραφτεί στον κόσμο για την κατάθλιψη. Και πάρα πολλά από αυτά αφορούν διάφορες ψυχολογικές καταστάσεις που έχουν σχέση με την κυκλοθυμία για παράδειγμα ή με πτώσεις της διάθεσης κατά τη διάρκεια της ημέρας. Θα πρέπει να τονίσω ότι όταν μιλάμε για κατάθλιψη δεν αναφερόμαστε ούτε στις κυκλοθυμίες αλλά ούτε και στην μειωμένη καλή διάθεση. Αυτές οι ψυχικές στιγμές όπου το πρωί μπορεί να είναι κανείς καλά και το απόγευμα να μην έχει διάθεση, δεν είναι ψυχοπαθολογικές αλλά φυσιολογικές. Ούτε σημαίνει ότι επειδή ένας άνθρωπος εμφανίζεται σε μία ορισμένη στιγμή να φαίνεται κάπως θλιμμένος ή για ένα διάστημα να εμφανίζει σημάδια  απόσυρσης όπου μένει με τον εαυτό του περισσότερο, ότι είναι και καταθλιπτικός. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις χαρακτηρίζουμε στην καθημερινότητα κάποιον «καταθλιπτικό» μόνο και μόνο επειδή δεν έχει το επίπεδο της ενέργειας που εμείς θα θέλαμε να έχει. Αυτή η εκτίμηση απέχει μακράν από την πραγματικότητα της κατάστασης και ασφαλώς είναι λανθασμένη. Αυτή η αντίδραση ανήκει στο φάσμα των αντιδράσεων μερικών ανθρώπων οι οποίοι καταπιέζουν τα αρνητικά τους αισθήματα και γι’ αυτό δεν αντέχουν να βλέπουν τους άλλους να είναι σε στιγμές διάθεσης που δεν περιέχουν ευθυμία. Αυτά λοιπόν δεν είναι κατάθλιψη. Είναι ψυχικές διαθέσεις που ανήκουν μέσα στον άξονα της φυσικής συμπεριφοράς των ανθρώπων και μόνο όταν κάτι αρχίζει να ενοχλεί τον άνθρωπο ή όταν συμβαίνει κάτι υπερβολικό που ενοχλεί σημαντικά τους άλλους, αρχίζουμε να διερευνούμε ορισμένα στοιχεία με σκοπό να προσδιορίσουμε εάν και κατά πόσον φτάνουν ή ξεπερνούν τα κλινικά εκείνα σημεία τα οποία είναι χαρακτηριστικά της τάδε ή της δείνα ψυχοπαθολογικής κατάστασης.

Για να χαρακτηρισθεί μία ψυχολογική κατάσταση «κατάθλιψη» θα πρέπει να έχει τουλάχιστον πέντε από τα εννέα συμπτώματα που έχω αναφέρει στην αρχή του άρθρου.

Φανταστείτε λοιπόν έναν άνθρωπο να κατηγορεί και να μειώνει συνεχώς τον εαυτό του, φανταστείτε τον ταυτόχρονα να μην μπορεί να πάρει μια απόφαση για το τί θέλει να κάνει ή τί δεν θέλει αλλά αυτό να αφορά όχι μόνο έναν τομέα αλλά να συμβαίνει σε όλα σχεδόν τα πράγματα από τα πιο ασήμαντα μέχρι τα πιο σημαντικά, φανταστείτε τον ταυτόχρονα να έχει σκέψεις θανάτου, να μην μπορεί να κοιμηθεί και να χάνει βάρος. Μόλις σας περιέγραψα μία τυπική περίπτωση μείζων κατάθλιψης η οποία ασφαλώς έχει όλα εκείνα τα σημεία που φέρνουν μεγάλη ταλαιπωρία στην ψυχική υγεία του ασθενούς. Ακόμα όμως κι εκεί διερευνούμε μήπως συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα προκειμένου να καταλάβουμε αν δεν συνυπάρχει και κάποια άλλη ψυχική ασθένεια. Πολλές φορές η κατάθλιψη εμφανίζεται ως πρόσθετο χαρακτηριστικό σε κάποια άλλη ήδη υπάρχουσα κύρια ψυχική διαταραχή. Δεν είναι λοιπόν κατάθλιψη αυτό που καθημερινά ακούμε να λέει ο κόσμος για γνωστά του πρόσωπα ή για τον εαυτό του. Ωστόσο κάθε ψυχική κατάσταση είναι σημαντική για το άτομο που την βιώνει, όταν αυτή γίνεται ενοχλητική στον εαυτό του. Από την άλλη μεριά δηλαδή δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον άνθρωπο ο οποίος εμφανίζει τα σημάδια της αυτοκατηγορίας, της μομφής κατά του εαυτού και των δηλώσεων αναξιότητας. Από μόνα τους αυτά δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά.

Αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό καταθλιπτικό σύμπτωμα και πολλές φορές υπάρχουν και τα άλλα συμπτώματα αλλά  το άτομο τα καταπιέζει οπότε δεν βγαίνουν στην επιφάνεια. Εκεί μπορεί να υποκρύπτεται μια κατάθλιψη η οποία δεν αφήνεται να εκφραστεί. Σε αυτή την περίπτωση βγαίνει περισσότερος θυμός, πιο έντονος ακόμα.Αυτό συμβαίνει γιατί καταπιέζονται και τα αισθήματα που προκαλούν την κατάθλιψη και τα συμπτώματά της. Οπότε αν ο καταθλιπτικός είναι μέσα του θυμωμένος (που είναι πάντα αλλά η εικόνα του μας μπερδεύει λόγω της φύσης της κλινικής εικόνας) και κρύβει και τα συμπτώματα, τότε ο θυμός βγαίνει πολύ πιο έντονος. Βγαίνει με οργή. Η κατάθλιψη κρύβει οργή πίσω.

Κατάθλιψη λοιπόν όπως την διευκρίνισα παραπάνω και όχι ως κυκλοθυμία ή ως μειωμένη διάθεση κάποτε, παθαίνει ένας άνθρωπος ο οποίος στην βρεφική του ηλικία (0-12 μηνών) δεν έχει καταφέρει να θυμώσει. Θα μου πείτε πως γίνεται αυτό; Θυμώνουν τα μωρά; Ναι τα μωρά θυμώνουν και ναι δείχνουν τον θυμό τους. Οι μητέρες που έχουν μεγαλώσει παιδιά και που είχαν ενεργό ρόλο συνολικά στην σωματική και ψυχοσυναισθηματική ζωή τους κατά τον πρώτο χρόνο ζωής, ξέρουν ότι και τα μωρά θυμώνουν. Ο θυμός αυτός είναι φυσιολογικός, πρέπει να αφήνεται να εκφραστεί και πρέπει να μπορεί η μητρική φιγούρα να είναι εκεί για να τον απορροφά. Τα μωρά θυμώνουν γιατί φοβούνται ότι θα πεθάνουν. Θέλουν να ζήσουν. Αν λείψει το φαγητό και η αγκαλιά τα πράγματα οδεύουν εσωτερικά προς αφανισμό. Η ηλικία είναι πολύ ευαίσθητη, ο εαυτός δεν είναι σχηματισμένος ακόμα, η αίσθηση που έχει το μωρό για τα πράγματα εκείνη την εποχή είναι ότι είναι ή πολύ καλά ή πολύ κακά οπότε όταν είναι πολύ κακά αυτό σημαίνει ότι κλονίζεται η ίδια η ύπαρξη, και γενικά το μωρό χρειάζεται να είναι προσκολλημένο. Όταν η φιγούρα που φροντίζει το μωρό είναι η ίδια προστατευμένη και είχε και η ίδια μια καλή εμπειρία από την δική της βρεφική ηλικία, τότε μπορεί να παίξει το ρόλο αρκετά καλά. Αν δεν μπορεί να τον παίξει καλά αυτό θα σημαίνει ότι δεν θα μπορεί να απορροφήσει τις φοβίες του μωρού.

Η απορρόφηση αυτή είναι σημαντική γιατί σημαίνει ότι όλος ο εσωτερικός κόσμος του μωρού βρίσκει έδαφος για να αναπτυχθεί. Ακόμα κι όταν το μωρό επιτίθεται γιατί χρειάζεται να προσκολληθεί, ή γιατί χρειάζεται να επιτεθεί προς κάτι που το φόβισε και αμύνεται με την επίθεση, σε οποιαδήποτε περίπτωση λοιπόν, χρειάζεται τη μαμά για να μοιραστεί μαζί της τον εσωτερικό του κόσμο. Αν η μαμά δεν είναι καλά φροντισμένη ή αν το μωρό είναι δύσκολο και δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μαζί του, ή αν υπάρχουν κι άλλες “μαμάδες” που φροντίζουν το μωρό ή αν η μαμά λείψει και αργήσει πάρα πολύ να γυρίσει ή δεν γυρίσει ποτέ, τότε δεν μπορεί να απορροφηθεί ο ψυχοσυναισθηματικός κόσμος. Δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο μοιρασιάς. Εκεί εμφανίζεται η οργή. Οργή σημαίνει: “δεν μπορείς να με απορροφήσεις” δηλαδή δεν μπορείς να με καταλάβεις. Αυτή είναι η οργή. Εκεί θέλεις να πας στο αντικείμενο “μαμά” να του επιτεθείς για να βγάλεις το θυμό σου και μετά για να αγαπήσεις. Αυτό όμως δεν γίνεται και έτσι τί συμβαίνει; Θέλεις να επιτεθείς με οργή αλλά φοβάσαι ότι θα σκοτώσεις το αντικείμενο “μαμά”. Αν το σκοτώσεις όμως θα πεθάνεις κι εσύ γιατί εκείνη την εποχή είστε συνδεδεμένοι, εξαρτάσαι πλήρως από αυτή. Οπότε θυμώνεις με τον εαυτό σου, επιτίθεσαι στον εαυτό σου δηλαδή κατηγορείς τον εαυτό σου, τον μέμφεσαι, δηλώνεις ανάξιος, υποτιμάς τον εαυτό σου, έχεις χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η κατάθλιψη κρύβει οργή προς τη μαμά που λόγω φόβου βγαίνει αντίστροφα στον εαυτό. Οπότε η θεραπεία είναι η προσπάθεια να επανορθώσουμε αυτή την κατάσταση και να βγεί ο θυμός προς τη μαμά.

Υπάρχουν ειδικοί τρόποι για να γίνει αυτό και συμβαίνουν μέσα στην θεραπευτική σχέση. Παίρνει χρόνο για να αναπτυχθούν τα αισθήματα αυτά και να αρχίσουν να εκδηλώνονται αλλά εκεί αρχίζει να γίνεται η βασική επανόρθωση που είναι ότι βγαίνει ο θυμός προς τη μαμά και αυτή τη φορά μπορεί να απορροφηθεί. Είναι μια διαδικασία που οδηγεί στην απελευθέρωση του ανθρώπου από τα αισθήματα οργής που τον κατακλύζουν από την βρεφική του ζωή.

*Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα

Δείτε επίσης: Οι πηγές του άγχους

Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση, αφοσίωση και απευθύνεται μόνο σε όσους βλέπουν σοβαρά οτι χρειάζεται να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν σκέφτεστε να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, καλέστε με στο 211 71 51 801 για να κλείσετε ένα ραντεβού και να δούμε μαζί πώς μπορώ να σας βοηθήσω

Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
Δέχομαι κατόπιν ραντεβού
Καρνεάδου 37 Κολωνάκι (δίπλαστον Ευαγγελισμό)
Τηλ: 211 71 51 801
www.mixalispaterakis.gr
www.psychotherapy.net.gr