Το άγχος σαν σύμπτωμα υπάρχει σε όλο το φάσμα της ψυχοπαθολογιας. Συναντάται σε διάφορες μορφές, εκδηλώνεται διαφορετικά, άλλα είναι πάντοτε παρόν όπου υπάρχει ψυχική προβληματική. Σύμφωνα με τον Ιεροδιάκονο «Το άγχος είναι το πρωταρχικό ψυχοπαθολογικό βίωμα σε υποσυνείδητο η και συνειδητό επίπεδο, όταν μια σύγκρουση οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Έτσι όλοι δέχονται ότι μετά από μια άλυτη σύγκρουση δημιουργείται μια έντονη ανασφάλεια στον ψυχικό κόσμο, κι αν το άγχος που προκύπτει μείνει υποσυνείδητο ενεργεί σαν κώδωνας κινδύνου και κινητοποιεί μηχανισμούς άμυνας με τελικό αποτέλεσμα τη δημιουργία συμπτωμάτων. Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, το άγχος σαν υποσυνείδητο βίωμα βρίσκεται στην αρχή και στη βάση κάθε κατοπινής ψυχοπαθολογικής συμπτωματολογίας».
Προσωπικότητα Με Εκδηλώσεις Άγχους
Το άγχος ως βασικό σύμπτωμα
Εκδηλώσεις άγχους
Υπάρχουν πολλές και διάφορες μορφές άγχους. Το άγχος εμφανίζεται άλλοτε μέσα από κοινωνικές και ειδικές φοβίες, άλλοτε μέσα από ψυχαναγκασμούς, άλλοτε μέσα από πανικό και άλλοτε με γενικευμένη μορφή. Αυτές είναι μερικές συνηθισμένες διαταραχές στις οποίες εμφανίζεται άγχος. Σε γενικές γραμμές ο αγχώδης νευρωτικός είναι ένας άνθρωπος με ενδοβλημένες ισχυρές απαγορεύσεις και έντονους περιορισμούς οι οποίοι αντιτίθενται στην επιθυμία για ευχαρίστηση και αυθορμητισμό. Μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα στερητικά με πολλή αυστηρότητα η οποία ανέστειλε την παιδικότητα του ατόμου. Τα αποτελέσματα αυτού του τρόπου ανατροφής είναι φανερά στις αγχώδεις καταστάσεις.
Πως εμφανίζεται το άγχος
Συχνά το άγχος συνδέεται με την κατάθλιψη καί πολλές φορές απορρέει από αυτήν. Επειδή η καταθλιψη ειναι εξαιρετικά συνηθισμένη ψυχοπαθολογικη κατάσταση γιαυτο και την αναφέρουμε εδω. Γενικα ομως το άγχος μπορεί να εμφανίζεται απρόσμενα καί χωρίς εμφανείς αιτίες, πάντοτε όμως έχει συγκεκριμένο νόημα. Άλλοτε παλι υπαρχει σε χρονια μορφή και βιώνεται με βραδυ ρυθμό και μικρή ένταση. Είτε στη μια περιπτωση είτε στην αλλη ο στόχος της θεραπείας θα είναι η συνειδητοποίηση του νοήματός του αγχους. Η σχέση εμπιστοσύνης η οποία αναπτύσσεται μέσω της θεραπευτικής συμμαχίας είναι πολύ σημαντική προς την πορεία ανάδυσης των κρυμμένων επιθυμιών μέσα στις οποίες είναι κρυμμένο το συμβολικό νόημα το οποιο δημιουργεί αγχος δηλαδή την αγχώδη κατάσταση.
Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και άγχος
Το αγχος το οποιο προκύπτει απο την OCD ειναι πολυ έντονο. Η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (obsessive compulsive disorder-OCD) ειναι μια πολυ επιβαρυντική μορφή άγχους η οποία χαρακτηρίζεται απο την επανάληψη και τον έλεγχο. Οι ασθενεις με OCD κάνουν σκέψεις οι οποίες τους ειναι εξαιρετικά δυσφορικες π.χ οτι σκοτώνουν. Οι σκέψεις αυτες παρυσφρειουν στην συνείδηση του ατόμου και όσο και αν προσπαθεί να τις διώξει εκεινες παραμένουν. Προκειμένου να ελέγξουν τις σκέψεις αυτές και να ανακουφίσουν το αγχος το οποίο απορρεει απο τις σκέψεις αυτές, αρχίζουν να επαναλαμβάνουν πράξεις π.χ ελέγχουν αν κλειδωσαν την πόρτα 15 φορές η κοιτάζουν αν έκλεισαν τα ματιά της κουζίνας 20 φορές η πλένουν τα χέρια τους 40 φορές την ημέρα. Αυτη η διαδικασία του ελέγχου καταλαμβάνει σχεδόν όλη την τη ζωη του ασθενή. Όλες οι δραστηριότητες της ημέρας εχουν μεσα επαναλήψεις και έντονο αγχος. Οι άνθρωποι που πάσχουν απο OCD ταλαιπωρούνται χρονια πριν απευθυνθούν σε ειδικό. Ειναι όμως καλό να απευθύνονται σε ειδικό ψυχικής υγείας απο τα πρώτα σημάδια της διαταραχής, προκειμένου να αποφύγουν την σοβαρή επιβάρυνση η οποία προκύπτει απο την συμπτωματολογία. Η OCD θεραπεύεται με μακροχρόνια ψυχαναλυση 4-5 φορές την εβδομάδα και με παράλληλη φαρμακευτική αγωγή.
Ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμοί
Η ιδεοληψια ειναι μια επαναλαμβανόμενη και εντελώς παρείσακτη σκέψη, ιδέα, συναίσθημα η αίσθηση. Οι ιδεοληψίες αυξάνουν το αγχος του ατόμου. Ο ψυχαναγκασμος ειναι μια συνειδητή, σταθερή, επαναλαμβανόμενη σκέψη η συμπεριφορα οπως μέτρημα, έλεγχος η αποφυγή. Η τελεση των ψυχαναγκασμων μειώνει το αγχος. Οταν το άτομο αντιστέκεται στην τέλεση ενος ψυχαναγκασμου, το αγχος αυξάνει.
Οι ανθρωποι με ψυχαναγκαστική διαταραχη εχουν συνήθως καποια επίγνωση για το παράλογο των ιδεοληψιών τους (π.χ να χτυπήσω τρεις φορές το τζαμί για να ειναι ο γυιος μου καλά) και βιώνουν τοσο τους ψυχαναγκασμους οσο και τις ιδεοληψιες τους δυστονικα προς το εγω. Υπαρχει και μια μερίδα Ιδεοψυχαναγκαστικων ατόμων των οποίων οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοι δεν ειναι τοσο δυστονικοι προς το εγω τους (Ειναι οι λεγόμενοι εγω συντονικοι παρολο που εχουν καποια δυσφορία αλλα πολυ μικρότερης μορφής.)
Η ιδεοψυχαναγκαστική νόσος δύναται να προκαλέσει σοβαρής μορφής αναπηρία διότι οι ιδεοληψίες μπορεί να απασχολούν το ατομο σημαντικό χρόνο και να παρεμβαίνουν σε σημαντικό βαθμό στην καθημερινή δραστηριότητα (εργασία, προσωπικες σχέσεις, κοινωνικές επαφές, κτλ).
Τα συμπτώματα της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής
- Επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις και εικόνες που βιώνονται σαν παρεισακτες και προκαλούν έντονο αγχος και δυσφορία.
- Οι σκέψεις οι παρορμήσεις η οι εικόνες δεν αποτελούν απλως υπερβολικές ανησυχίες για προβλήματα της καθημερινής ζωης.
- Το άτομο προσπαθεί να τις αγνοήσει να τις απωθησει η να τις εξουδετερώσει με καποια αλλη σκέψη η πραξη.
- Το άτομο γνωρίζει οτι οι ιδεοληπτικες σκέψεις, παρορμήσεις η εικόνες αποτελούν προϊόν του δικού του νου.
- Επαναλαμβανομενες συμπεριφορές (π.χ πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση, έλεγχος) η πράξεις (π.χ προσευχές, μετρήσεις, σιωπηρές επαναλήψεις λέξεων) τις οποίες το άτομο νιώθει αναγκασμένο να εκτελέσει σε απάντηση σε μια ιδεοληψια η σύμφωνα με κανόνες που πρέπει να εφαρμοσθούν αυστηρά.
- Οι συμπεριφορές η νοερες πράξεις αποβλέπουν στην πρόληψη η μειωση της δυσφορίας η στην αποτροπή κάποιου γεγονότος η κατάστασης. Ωστόσο αυτες οι συμπεριφορές η νεότερες πράξεις δε συνδέονται με ρεαλιστικό τροπο με αυτο για το οποιο εχουν σχεδιαστεί να εξουδετερώνουν η να αποτρέπουν η ειναι σαφώς υπερβολικές.
4 μοντέλα Ιδεοψυχαναγκαστικής δραστηριότητας
- Το πιο συχνό μοντέλο ειναι μια ιδεοληψια μόλυνσης η οποια ακολουθείται απο το πλύσιμο η απο μια ψυχαναγκαστική αποφυγή του υποτιθέμενου μολυσμένου αντικειμένου. το αντικείμενο το οποιο προκαλεί το φοβο συχνα ειναι δύσκολο στον ασθενη να το αποφύγει ( π.χ κοπρανα, ουρα, σκόνη η μικρόβια). Οι ασθενεις μπορεί κυριολεκτικα να αφαιρούν το δερμα απο τα χέρια τους με το υπερβολικό πλύσιμο η να μη μπορουν να απομακρυνθούν απο το σπίτι τους απο το φοβο των μικροβίων. Αν και το αγχος ειναι η πιο συχνή συναισθηματική απάντηση προς το αντικείμενο που προκαλεί το φοβο, συχνές ειναι επισης η ιδεοληπτικη ντροπη και αηδία. Οι ασθενεις με ιδεοληψίες μόλυνσης πιστεύουν συνήθως οτι η μόλυνση εξαπλώνεται απο αντικείμενο σε αντικειμενο η απο άτομο σε άτομο με την παραμικρή επαφή.
- Ενα δεύτερο μοντέλο ειναι η ιδεοληψια αμφιβολίας που ακολουθείται απο εναν ψυχαναγκασμο ελέγχου. Π.χ έκλεισα το θερμοσίφωνα; και ακολουθεί επαναλαμβανομενος έλεγχος εάν κλείστηκε ο διακόπτης του θερμοσίφωνα. Οι ασθενεις εχουν μια ιδεοληπτικη αμφιβολία, καθως νιώθουν πάντα ένοχοι οτι εχουν ξεχασει η εχουν κάνει κατι.
- Ενα τρίτο μοντέλο ειναι αυτο στο οποιο υπαρχει μια παρείσακτη ιδεοληπτικη σκέψη χωρις ψυχαναγκασμό. Τέτοιες ιδεοληψίες ειναι συνήθως επαναλαμβανόμενες σκέψεις μιας σεξουαλικης πραξης η οποία ειναι αξιομεμπτη για το άτομο.
- Τέταρτο συχνό μοντέλο ιδεοψυχαναγκαστικης δραστηριότητας ειναι η αναγκη για συμμετρία η ακρίβεια που μπορεί να οδηγήσει σε μια ψυχαναγκαστική βραδύτητα. Οι ασθενεις μπορεί να χρειάζονται κυριολεκτικά ωρες για το γεύμα τους η για να ξυριστούν. Ιδεοληψίες θρησκευτικού περιεχομένου και ψυχαναγκαστικος αποθησαυρισμος ειναι συνήθη.
Δείτε επίσης: Γενικευμένη αγχώδης Διαταραχή
Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση, αφοσίωση και απευθύνεται μόνο σε όσους βλέπουν σοβαρά οτι χρειάζεται να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν σκέφτεστε να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, καλέστε με στο 211 71 51 801 για να κλείσετε ένα ραντεβού και να δούμε μαζί πώς μπορώ να σας βοηθήσω
Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
University of Indianapolis
Καρνεάδου 37, Κολωνάκι (δίπλα στον Ευαγγελισμό)
Δέχομαι Κατόπιν Ραντεβού
Τηλ: 211 7151 801
